Psychomotorische Vaardigheden - wat zijn dat ?

De psychomotorische ontwikkeling is een onderdeel van de totale ontwikkeling van een kind.

Beweging is hierbij de belangrijkste factor voor het ontwikkelen van het brein. Een baby die net geboren is heeft al miljarden hersencellen in aanleg aanwezig, maar deze moeten nog wel verbindingen maken.                   

Dankzij deze verbindingen wordt een groot neuraal netwerk gevormd wat het mogelijk maakt om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en te leren, en kennis op te nemen, op te slaan en op een geschikt moment te gebruiken.

De link tussen bewegen en ontwikkelen

De psychomotorische ontwikkeling kenmerkt zich door de link die er is tussen bewegen enerzijds, en de ontwikkeling van het brein op motorisch, sociaal, emotioneel en cognitief gebied anderzijds. Kinderen leren met behulp van beweging en spel, en daarom is spelen ook zo belangrijk voor de ontwikkeling van het jonge kind. Het leert hiermee:

• grenzen ontdekken, zowel op lichamelijk, sociaal en emotioneel gebied
• samenwerken en ideeën bedenken
• lastige vraagstukken op te lossen als 'hoe hoog kan de toren worden'
• hoe het iets kan oplossen door goed na te denken

Het hele plaatje

De psychomotorische ontwikkeling gaat samen met de totale ontwikkeling van de motoriek: hoe meer bewegingen gecoördineerd en gecontroleerd uitgevoerd kunnen worden, hoe meer breingebieden zich steeds efficiënter ontwikkelen en hoe meer specifiekere vaardigheden zich ontwikkelen.

Psychomotorische Vaardigheden

Deze specifieke vaardigheden die dankzij de hele motorische ontwikkeling steeds sterker worden kunnen we aanduiden als de psychomotorische vaardigheden.

Deze vaardigheden zijn van groot belang voor het functioneren door de hele dag heen, bij het deelnemen in het verkeer, bij het uitoefenen van een sport maar ook voor het functioneren op school.

Belangrijke psychomotorische vaardigheden zijn:

• ruimtelijk inzicht
• ruimtelijke oriëntatie
• coördinatie
• organisatie
• evenwicht
• auditieve en visuele discriminatie
• concentratie

Deze vaardigheden helpen ons om onze weg te vinden in het dagelijks leven in contact met onze omgeving en de mensen om ons heen. Zij helpen om ons doen en laten te structureren en te organiseren en op school zijn een aantal van deze vaardigheden belangrijk bij het leren lezen, schrijven en rekenen.

Waar heb je de psychomotorische vaardigheden voor nodig?

De psychomotorische vaardigheden hebben een belangrijke invloed op hoe een kind doet, leert, beweegt, voelt en denkt. Zij zijn belangrijk voor de ontwikkeling van het kind op alle gebieden:

De bewegingsontwikkeling:

• Om je zeker in de ruimte om je heen te kunnen bewegen is ruimtelijk inzicht en ruimtelijke oriëntatie belangrijk. Zo stoot je nergens tegen aan, weet je precies hoe ver je moet springen en wanneer je moet stoppen als je bijna bij de muur bent.
• Coördinatie is hierbij belangrijk om je lijf zo te organiseren dat het een taak kan uitvoeren: als je springt moet er een goede afstemming zijn tussen het springbeen en het afzetbeen, je evenwicht en de kracht en snelheid die je moet gebruiken.
• Organisatie zorgt ervoor dat je met het juiste been afzet en in de gaten hebt waar je neer moet komen.
• Evenwicht is belangrijk om jezelf op de been te houden

De emotionele ontwikkeling:

• Ruimtelijke oriëntatie gaat hand-in-hand met lichaamsorganisatie en lichaamsbesef. Hoe kan ik mijn persoonlijke ruimte respecteren en hoe hou ik die van mijn klasgenoten in de gaten. Waar zijn mijn grenzen en waar die van hen?
• Is het kind in balans, zowel letterlijk als figuurlijk? Evenwicht geeft vaak zekerheid en vormt zelfvertrouwen en veerkracht.
• Kan het taken en gedachten organiseren zodat het kind succes ervaringen opdoet en daarmee zelfvertrouwen opbouwt?

De denk (cognitieve) ontwikkeling:

• Om te leren lezen en schrijven is het belangrijk dat je verschillen hoort en ziet. Welke letters zijn hetzelfde en welke zijn anders, welke klanken zijn hetzelfde en welke zijn anders? Auditieve en visuele discriminatie is een belangrijke psychomotorische vaardigheid in groep 3 bij het leren lezen en spellen.
• Ruimtelijke oriëntatie is van belang bij het leren lezen, schrijven en rekenen. We werken uiteindelijk van links naar rechts en van boven naar beneden. Daarnaast moeten we goed kijken waar de stok bij sommige letters staan, zoals bij de b/d/p/q om niet in de war te raken.
• Organisatie is een hele belangrijke factor bij het leren, want waar en hoe begin ik, wat komt er dan en hoe moet het eruit komen te zien?
• Coördinatie helpt om het lezen van het werkblad, het vastpakken van het potlood en het schrijven van de letters op elkaar af te stemmen.

De sociale ontwikkeling:

• Lichaamsbesef en weten hoe je kunt bewegen en doen is een belangrijke voorwaarde in het sociaal verkeer wat kinderen leren door met elkaar te spelen en te bewegen. Kinderen leren zo de bewuste en onbewuste regels in de sociale omgang.
• Ruimtelijke oriëntatie is belangrijk  om te weten waar jouw grens en die van de ligt, soms letterlijk en vaak ook figuurlijk.
• Organisatie is een belangrijke factor om regels en afspraken te onthouden. Welke regel hoort waar?

Hoe ontwikkelen de psychomotorische vaardigheden zich?

De psychomotorische vaardigheden ontwikkelen zich gedurende de psychomotorische ontwikkeling.

Beweging doet het brein groeien en in dit proces gaan de psychomotorische vaardigheden zich meer en meer  ontwikkelen.

Deze ontwikkeling wordt gestimuleerd door kinderen veel te laten bewegen en spelen, waarbij vrij en ontdekkend spel het uitgangspunt is. Daarbij is het belangrijk dat er een uitnodigende speelomgeving is gecreëerd.

Hoe kun je de ontwikkeling van de psychomotorische vaardigheden stimuleren?

Beweging is de basis voor groei, en kinderen moeten bewegen om hun lijf en hun brein te ontwikkelen. Laat ze daarom zo veel mogelijk spelen en bewegen. Je kunt dit stimuleren door veel materiaal aan te bieden en de kinderen gelegenheid te geven zelf te ontdekken.

Activiteiten voor de ontwikkeling van de psychomotorische vaardigheden:

Lichaamsbesef en lichaamsoriëntatie:

Liedjes zingen:

• 'Hoofd, schouders, knie en teen'
• 'De kop van de kat is jarig'
• 'Dit zijn mijn wangetjes'

Aanwijzen:

• Wijs aan je .....
• Wijs aan bij je buurman/buurvrouw .....

Bewegen in de ruimte:

• Ga onder de tafel zitten
• Kruip onder benen door van je buurman
• Ga achter elkaar in de ruimte staan
• Steek je armen uit zonder iemand te raken

Aankleden en verkleden:

• Verkleden in de huishoek
• Zelf jas aan/uitdoen bij het naar buiten/binnen gaan
• Zelf de gymkleren aan/uitdoen

Ruimtelijke oriëntatie

Dit ontwikkelt zich voornamelijk door veel in de vrije ruimte te bewegen. Activiteiten die iets minder ruimte vragen zijn bijvoorbeeld:

• Puzzels leggen, zowel op de tafel of grote vloerpuzzels. Dit kunnen kinderen ook samen doen.
• Bouwen met constructiemateriaal, zowel klein (Lego, Mobilo, Knex) als groot ( bouwblokken)
• Schatkaarten maken om de ruimte in kaart te brengen
• Mozaïek, Tangram en de Kralenplank/Strijkkralen
• Bewegingsspelletjes: 'Alle vogels vliegen', Commando etc

Organisatie

• Opdrachtjes uitvoeren
• Klusjes doen
• Verkleden en aankleden
• Opruimen

Coördinatie

• Spelletjes en activiteiten doen waarbij je veel lichaamsonderdelen moet gebruiken: Twister, steppen, fietsen, lopen op een boomstam, klimmen in een speelrek
• Voorbeelden nabouwen, tekenen, kralen rijgen etc.
• Oog-hand coördinatie: hamertje tik, insteek mozaïek, prikken, kleuren, gooien en vangen, mikken
• Oog-voet coördinatie: voetballen, met je voet knikker oppakken en in een bakje doen
• Hinkelen op een hinkelbaan
• Huppelen

Ruimtelijk inzicht:

• kleuren
• vouwen
• strijkkralen
• inkleuren

Visuele discriminatie:

• Zoek dezelfde: laat verschillende voorwerpen zien en laat dezelfde zoeken
• Zoekplaten; zoek de dezelfde
• Wat is anders: hou twee voorwerpen omhoog die hetzelfde lijken en toch iets anders zijn
• Wat is anders op een zoekplaat

Auditieve discriminatie:

• Liedjes zingen: welk wijsje is het zelfde, welke woorden zijn hetzelfde?
• Opzegversjes
• Rijmen
• Voorlezen ( zelf doen; dan kun je afstemmen op de kinderen)

Geheugen:

• Memory
• Lotto
• Geluidenlotto
• Geluidenmemory
• 'Ik ga op vakantie en ik neem mee ....'

Belangrijk

De psychomotorische ontwikkeling als geheel is een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling. Helaas moeten we constateren dat onze kinderen steeds minder bewegen, steeds meer op schermpjes kijken en de sociale interactie van het samen buitenspelen missen.

Laten we daarom alert zijn en onze kinderen (weer) in beweging brengen!

Meer weten?

Wie ben ik?